Yabancıların Çalışma İzinleri
1.Giriş
6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca ülkemizde çalışmak isteyen yabancıların çalışma izni alması gerekmektedir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yapılacak çalışma izni başvuruları bir işyeri veya işletme üzerinden yapılmaktadır. Yabancılara istedikleri herhangi bir işyerinde çalışabilmesine imkan veren bir izin sistemi mevcut değildir. Bir yabancı işveren olmaksızın kendi başına çalışma izni başvurusunda bulunamaz.
Çalışma izni başvuruları yurtdışı veya yurtiçinden yapılabilmektedir. Türkiye’de ilgili Göç İdaresi İl Müdürlüğü’nden alınmış en az altı (6) ay süreli ikamet tezkeresi (öğrenim amacı hariç) sahibi olan yabancıların işverenleri Bakanlığa online çalışma izni başvurusu yapabilir.
Yabancının ikamet tezkeresi olmadığı durumda, uyruğunda bulunduğu ülkedeki T.C. dış temsilciliğine giderek çalışma vizesi başvurusunda bulunması ve oradan kendisine verilecek olan 16 haneli referans numarasını Türkiye’deki işverenine bildirmesi, işvereninin de bu referans numarasını kullanarak Bakanlığa online çalışma izni başvurusu yapması gerekmektedir.
2.Yurtdışı Başvuru
Yabancılar çalışma vizesi başvurularını uyruğunda bulunduğu ya da daimi olarak ikamet ettiği ülkedeki T.C. dış temsilciliklerine yapacaklardır.
Yurtdışı başvurularında üç temel aşama vardır:
1.Yabancının ilgili T.C. dış temsilciliklerine yaptığı çalışma vizesi başvurusu,
2.İşverenin online başvurusu,
3.Gerekli belgelerin Bakanlığımıza sunularak başvuru prosedürünün tamamlanması.
Başvuru sırasında yabancı, iş sözleşmesini, davet mektubunu ve T.C. dış temsilciğinin istediği gerekli diğer belgeleri sunacaktır. Başvurunun kabulü halinde T.C. temsilciliğince verilecek referans numarası Türkiye’de bulunan işverene iletilecektir. İşveren bu referans numarası ile çalışma izni başvurusunda bulunacaktır.
Yabancının T.C. dış temsilciliğine yaptığı başvuruyu takip eden 10 iş günü içinde Türkiye’deki işverenin online çalışma izin başvurusu yapması gerekmektedir. Online başvuru tamamlanarak çıktısı alınan form işveren yetkilisi ve yabancı şahıs tarafından imzalanacaktır. (Yabancıya imzalatılmasının mümkün olmadığı hallerde her iki tarafın ıslak imzalarının bulunduğu iş sözleşmesinin ibrazı yeterli olacaktır.) Başvuru formu ve müracaat için gerekli diğer belgelerin yabancının başvurusunu takip eden 10 iş günü içinde Bakanlığa ulaştırılması zorunludur. Belirtilen sürenin aşılması halinde tüm işlemlerin yasal prosedüre uygun olarak tekrarlanması gerekecektir.
Çalışma izni onaylanan yabancıların, ön başvuru yaptıkları T.C. dış temsilciliğine müracaat ederek çalışma vizesini alıp Türkiye’ye iş bu çalışma izni ile giriş yapmaları gerekmektedir.
Çalışma izninin alınması yabancı şahsın ülkeye girişine müteakip sigortalı giriş kaydının yaptırılması zorunludur.
3.Yurtiçi Başvuru
Türkiye’de ikamet eden ve öğrenim amacı dışında en az altı ay süreli geçerli ikamet izni olan yabancıların çalışmak üzere anlaşmaya vardığı işverenleri çalışma izni veya çalışma izni uzatma başvurularını internet üzerinden online olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yaparlar.
Türkiye’de bulunan yabancının geçerliliği devam eden en az 6 ay süreli ikamet izni varsa (Not: çalışma izni almak amacıyla yapılan ikamet izni başvurularında başvurunun en az 7 aylık ikamet izni için yapılması sağlıklı olacaktır. 6 aylık ikamet izinlerinde, çalışma izin başvurusunun ikamet izninin alındığı gün yapılması şart olacaktır ki bu da gerekli evrakların aynı gün içerisinde tamamlanması noktasında zorluk yaratacaktır.) yurtiçi başvuru olarak yapılabilir.
İşverenin söz konusu yabancıyı çalıştırmak üzere ikamet tezkeresi süresi içerisinde online çalışma izin başvurusu yapması gerekmektedir. Online başvuru tamamlandıktan sonra çıktısı alınarak işveren yetkilisi ve yabancı şahıs tarafından imzalanacaktır. (Yabancıya imzalatılmasının mümkün olmadığı hallerde her iki tarafın ıslak imzalarının bulunduğu iş sözleşmesinin de başvuru belgeleri ile birlikte Bakanlığa ulaştırılması gerekmektedir.) Başvuru formu ve müracaat için gerekli diğer belgelerin online başvurunun tamamlanmasını takiben 6 iş günü içinde Bakanlığa ulaştırılması zorunludur. Belirtilen sürenin aşılması halinde yapılan başvuru geçersiz hale geleceği için tüm işlemlerin yasal prosedüre uygun olarak tekrarlanması gerekecektir.
Çalışma izninin alınmasına müteakip yabancı şahsın sigortalı giriş kaydının yaptırılması zorunludur.
4.Yabancı Çalıştıracak İşyerlerinin Sağlaması Gereken Kriterler
Yabancıların çalışma izin taleplerine ilişkin olarak başvuru sahibi işyerlerinin ve yabancıların karşılaması zorunlu olan değerlendirme kriterleri aşağıda belirtilmiştir:
1.Çalışma izni talep edilen işyerinde en az beş T.C. vatandaşının istihdamı zorunludur. İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması halinde beş kişilik istihdam şartı, Bakanlıkça verilecek bir yıllık çalışma izninin son altı ayı için aranır. Aynı işyerinde birden fazla yabancı için çalışma izni talebinde bulunulması durumunda, çalışma izni verilen ilk yabancıdan sonraki her bir yabancı için ayrı ayrı beş T.C. vatandaşı istihdamı aranacaktır.
2.İşyerinin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL veya brüt satışlarının en az 800.000 TL veya son yıl ihracat tutarının en az 250.000 ABD Doları olması gerekmektedir.
3.Dernek ve vakıflarda çalışacak yabancılara ilişkin izin taleplerinde 2 nci madde, yabancı devlet havayollarının Türkiye temsilciliklerinde, eğitim sektörü ve ev hizmetlerinde çalışacak yabancıların çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde ise, 1 inci ve 2 nci maddeler uygulanmayacaktır.
4.İzin isteyen şirket ortağı yabancının, 40.000 TL’den az olmamak üzere sermaye payının en az yüzde 20 olması zorunludur.
5.İşveren tarafından yabancıya ödeneceği beyan edilen aylık ücret miktarının yabancının görev ve yetkinliği ile bağdaşır seviyede olması zorunludur. Buna göre, başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle yabancıya ödenecek ücretin en az;
a.Üst düzey yöneticiler, pilotlar ve ön izin talebinde bulunan mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 6,5 katı,
b.Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı,
c. Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar, öğretmenler ile psikolog,fizyoterapist, müzisyen ve sahne sanatçısı unvanlarında çalışacak yabancılar için asgari ücretin 3 katı,
d.Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için en az asgari ücret, yukarıda sayılanlar dışındaki diğer mesleklerde ( Satış elemanı, pazarlama-ihracat görevlisi gibi görevler) çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1,5 katı olması gerekmektedir.
e.Turizm-Animasyon organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri ünvanlarda çalışacak yabancılar ile masör, masöz ve SPA terapisti gibi işlerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 2 katı.
6.İleri teknoloji gerektiren işlerde veya aynı vasıflarda Türk uzmanın bulunmadığı hallerde Genel Müdürlük Makamınca verilecek onay üzerine 1 inci ve 2 nci maddelerle belirlenen kriterler uygulanmayacaktır.
7.Özellik arzeden doğrudan yabancı yatırım koşullarını taşıyan işletmelerde kilit personel dışında istihdam edilecek yabancılar için, 1 inci madde ile belirlenen kriter, işletmenin ülke çapındaki tüm işyerlerinde çalışan T.C. vatandaşı sayısı esas alınarak uygulanır.
5.Başvuru için gerekli belge ve bilgiler
- Yabancı şahsa ait Pasaport sureti. (Pasaport’un Latin harfleri ile yazılı olmadığı durumlarda yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı çevirisi de başvuruya eklenecektir.)
- Yabancı şahsa ait bir adet vesikalık fotoğraf. (Son 6 ay içinde çekilmiş)
- Yurtiçi başvurularda, yabancı T.C. Kimlik Numarası (Bu numara en az 6 ay süreli ikamet tezkeresi sahibi olan tüm yabancılara verilmektedir.
- Başvuru dilekçesi.
- İşverene ait Ticaret sicil gazetesi, vergi kayıtları ve diğer gerekli evrak.
- İşveren kişi veya kurum adına başvuruyu yapacak şahsa ait E-devlet şifresi (PTT merkez şubelerinden edinebilmektedir.)
- İşveren kişi veya kurum adına E-mail adresi.
- Başvurunun işveren adına başka bir şahsın e-devlet şifresi ile yapılması halinde, kişinin bu konuda yetkilendirildiğine dair vekaletname gereklidir.